KARBON VERGİSİ

Fosil yakıtların kullanımı, dünyamızı tehlike altına atabilecek karbon salınımlarının da başlıca sebeplerinden biridir. Ancak birçok kişi bu karbon fazlalığını farkında olmadığından dolayı görünür kılmak adına farklı uygulama yöntemlerine gidiliyor. Dolaylı yollardan hissedilen karbon emisyonlarının sosyal açıdan ortaya çıkarttığı maliyetleri açığa çıkartmak amacıyla karbon vergisi adı altında bir vergi alınıyor.

Kömür, petrol, doğalgaz gibi fosil yakıtların kullanımı sonucunda doğaya çeşitli gazlar salınır. Bunlar karbon, karbondioksit ve daha birçok karbon bileşikleridir. İklim değişikliğine ve küresel ısınmaya neden olduğu bilinen sera gazı emisyonları, karbon içerikleri ile doğrudan alakalıdır. Burada uygulanan vergilendirme ile karbon gazının doğadan temizlenme maliyeti gibi birçok uygulama için gelir kapısı ortaya çıkabilir.

Karbon Vergisi Nedir?

Günümüzde fosil yakıtların tamamen ortadan kalktığı bir enerji alternatifi ne yazık ki bulunmuyor. Her ne kadar çalışmalar hızlı bir şekilde devam etse de bu oranı sıfıra indirmek kısa vadede mümkün gözükmüyor. Ancak her geçen gün kullanılan fosil yakıtlar, dünyamızı çevreleyen atmosfere zarar vererek iklim değişikliği ve küresel ısınma gibi sorunlarla karşı karşıya kalınmasına neden oluyor. 2019 yılında dünya çapında yapılan bir toplantıda 25 ülkenin karbon vergisi almasına karar verildi. Bu kavram, ticari amaçla kullanılan fosil yakıtlardan ortaya çıkan karbon başına ücret alınmasını kapsıyor.

Gizli karbon salınımına dikkat çekmek isteyen toplantıda toplamda 77 ülke ve 100 şehir, 2050 yılına kadar sıfır küresel emisyon gerçekleştirme konusunda anlaşma imzaladı. Karbon vergileri sonrasında yapılan bir araştırmada karbon vergilerinin sera gazı emisyonlarını azalttığı tespit edildi.  

Karbon Vergisi Avantajları Nelerdir?

Küresel iklim değişikliğini önlemede atılan her adım hayati önem taşıyor. Bu bağlamda birçok ülkenin de katıldığı karbon vergisi bazı avantajları da beraberinde getiriyor.

• Caydırıcı vergi politikası

Karbon vergisi, sürdürülebilirliği amaçlayan bir vergi politikasıdır. “Kirleten öder” mantığıyla çalışan bu sistem, şirketler için caydırıcı özellikler barındırıyor. Vergilerden dolayı giderleri artan şirketler mecburen ürün ya da hizmetleri daha pahalı şekilde kullanıcılar ile buluşturacak. Ancak tüketiciler tarafından bu durum hoş karşılanmayacağından dolayı satışlarda azalma görülecek ve şirketler bir tasarruf yoluna giderek ürün veya hizmette indirim yapacaklar. Tasarrufa doğru teşvik etmesi nedeniyle karbon vergisinin avantajlarından biri caydırıcı olmasıdır.

• Devletlere maddi açıdan fayda

Devletler için vergi sistemleri oldukça önemlidir. Çünkü, hazinenin bir şekilde dönebilmesi için çeşitli yollardan vergi alınmalıdır. Ülkenin doğal kaynaklarını en verimli ve elverişli şekilde kullanılmasını sağlamak adına vergilendirmenin teşvik edici olması beklenir.

• Üretim yerlerinin çevreyi kirletmekten uzaklaşması

Üretim yerleri, fabrikalar ve tesisler yoğun enerji kullandığı gibi dışarıya da büyük bir enerji veriyor. Bu nedenle fabrikaların mutlaka devlet kontrolünde olması gerekiyor. Herhangi bir vergilendirme sistemi olmadan fabrikalar dünyamıza ciddi zararlar verebilir. Vergi sayesinde ekstra maliyetlerden kaçınmak için zararlı gazların doğaya salınımı konusunda da önemli adımlar atıyorlar.

• Doğaya katkı sağlaması

Karbon vergisi, küresel iklim sorunları çerçevesinde alınan tedbirlerden biridir. Yapılan araştırmalar sonucunda karbon vergisinin, doğaya zararlı gaz salınımını önemli bir ölçüde azalttığı tespit edildi. Bu sayede gelecek nesillere daha sağlıklı bir dünya bırakılabilir.

• Yenilenebilir enerji tüketimine teşvik

Ticari faaliyetler nedeniyle karbon tüketimi gerçekleşen firmalardan alınan karbon vergisi, yenilenebilir enerji tüketimine teşvik ediyor. Birçok firma vergi ödememek adına daha temiz enerji kaynaklarına yatırımlar yapmaya başladı. Bu sayede uzun vadede şirketlerin bütçelerine katkı sağlanırken doğa için de önemli bir adım atılmış oluyor.

Karbon Vergisi Hangi Ülkelerde Uygulanıyor?

Özellikle kalabalık ve geniş üretim zincirine sahip olan ülkelerin karbon vergisi zorunluluğu ile sera gazı emisyon oranını düşürmesi gerekiyor. Bu bağlamda yapılan kongre sonucunda hem Avrupa hem de Avrupa dışından birçok ülke karbon vergisi sistemine geçiş yaptı.

Finlandiya, İzlanda, Norveç, İsveç, Danimarka, Estonya, Letonya, İrlanda, Slovenya, İsviçre, Polonya, Portekiz ve Birleşik Krallık karbon vergisinin uygulandığı Avrupa ülkeleridir. Avrupa haricinde ise Meksika, Kolombiya, Şili, Hindistan ve Japonya'da karbon vergisi uygulanıyor.

Karbon Vergisinden Türkiye’de İlk Etkilenecek Sektörler Hangileridir?

Karbon vergisi, karbon salınımına belirli bir ücret ödenmesini ifade ediyor. Bu bağlamda bakıldığında bazı sektörlerin karbon salınımları diğerlerine nazaran çok daha fazla.

• Çimento Sektörü

Türkiye’de 52 adet entegre tesis ve 18 adet de paketleme tesisi olmak üzere toplamda 70 adet çimento fabrikası bulunuyor. Ülkemizde fazlaca yapılan çimento üretimi esnasında çok büyük bir karbondioksit gazı da atmosfere salınıyor. 1 ton çimento üretiminden 700 kg ila 760 kg arasında karbondioksit gazı meydana çıkıyor. Bu durumun kontrol altına alınması ve daha teknolojik çalışmalar üretilmesi adına Türkiye’de dönüşüm geçirmesi gereken ilk sektör çimento sektörü olacak.

• Demir – Çelik Sektörü

Çimento sektörünün ardından karbon vergisi en çok demir çelik sektörünü etkileyecek. Türkiye’de 24 adet ark ocaklı, 5 indüksiyon ocaklı ve 3 bazik oksijen fırınlı olmak üzere toplamda 32 adet demir çelik fabrikası bulunuyor. Bu üretimler esnasında 1 ton çelik başına 1,33 ton karbon salınımı gerçekleşiyor. Bu korkunç karbon salınımının vergilendirmelerle kontrol altına alınması gerekiyor.

• Gübre Sektörü

Toplam sera gazı emisyonlarının %5,7’si tarımsal faaliyetler sonucunda ortaya çıkıyor. Gübre kullanımı ve çeşitli tarımsal ürünlerin doğaya kattığı zararlar neticesinde karbon vergisinin etkileyeceği ilk beş sektör arasında gübre sektörü de yer alıyor. Yemlerin verimli kullanılması ve otlak alanların iyileştirilmesi gibi yatırımlarla karbon salınımı azaltılabilir. Şu an var olan karbon salınımlarından caydırıcı etki ise vergiler sayesinde olacaktır.

• Elektrik Sektörü

Elektrik sektöründe halen daha fosil yakıt tüketimi gerçekleştiren firmalar karbon vergisinden en çok etkilenecekler listesinde yer alıyor. Bununla birlikte sektörde temiz enerji kaynaklarının kullanımı ile fosil yakıt tüketiminin önüne geçilebilir. 2035 yılında elektrik sektöründeki karbon salınımın günümüzdekine kıyasla %81 oranında azalması planlanıyor. Ancak bu seviyeye ulaşana kadar yılda ortalama 160 milyon ton karbon salınımı açığa çıktığını da göz ardı etmemek gerekir.

Yapılan araştırmalara göre 5 ağacın 1 ton karbondioksiti temizleyebileceği varsayılıyor. Ancak ülkemizde açığa çıkan karbon salınımlarının haricinde tüm dünyaya eş zamanlı olarak odaklanırsak bir yılda açığa çıkan karbon salınımlarının vahim durumunu görebiliriz. Karbon vergisi ve çeşitli uygulamalar ile sürdürülebilir bir gelecek amaçlandığı gibi yenilenebilir temiz enerji kaynaklarının tüketimleri konusunda da teşvikler tüm dünya çapında uygulanıyor.

Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayın.